Welke behandelingen zijn er voor beschadigde zenuwen?

Afhankelijk van de aard en ernst van de klachten

Voor alle beschadigde zenuwen geldt dat allereerst het optimaliseren van de algemene gezondheid van de patiënt van groot belang is. Dit betekent onder andere: stoppen met roken, afvallen bij overgewicht en eventueel aanwezig chronisch oedeem zoveel mogelijk reduceren. Druk op de aangedane zenuw moet zoveel mogelijk worden vermeden door bijvoorbeeld aangepast schoeisel.

De verdere behandelingsmogelijkheden van zenuwpijn hangen af van welke zenuw beschadigd is, wat voor soort letsel er is en de kans op herstel, de ernst van de klachten, hoe lang de klachten al bestaan en van eventueel functieverlies. Omdat er veel individuele verschillen zijn, is het niet mogelijk om een algemeen behandelplan te beschrijven voor zenuwpijn.

U bepaalt samen met de arts welke behandeling voor u het beste is. Dit zal mede afhangen van de resultaten die u mag verwachten van een behandeling en of u het risico wilt nemen van een operatie of niet. Over het algemeen zal de arts eerst de niet-operatieve mogelijkheden uitproberen.

Niet-operatieve behandelmogelijkheden

Hier wordt een aantal maatregelen besproken die worden ingezet bij zenuwpijn. Welke maatregelen nuttig zijn hangt af van de aard van uw zenuwklachten.

Fysiotherapie en oefeningen

Bij sommige soorten zenuwpijn kan fysiotherapie en oefeningen goede verbetering geven, vooral wanneer de klachten nog niet lang bestaan en niet zijn ontstaan door of na een operatie. Ook kan fysiotherapie de herstelperiode verkorten. Wanneer door zenuwschade instabiliteit van de enkel is ontstaan kunnen oefeningen die de buitenste kuitspieren rekken en sterker maken de enkelinstabiliteit verbeteren. Bij een klapvoet kunt u de kracht van de voetheffers en de omliggende spieren verbeteren. Voorbeeld van oefeningen bij een klapvoet zijn: op de hielen lopen of op de hielen gaan staan en dan de tenen optrekken.

Brace of spalk

Wanneer de enkel minder stabiel is door de beschadigde zenuw kan een laterale wig of een brace helpen om te voorkomen dat de enkel verzwikt. Voor mensen die vooral ’s nachts pijn hebben, kan een nachtspalk gedragen worden die de enkel in 90 graden houdt zodat er minder spanning op de zenuw komt.

Als de voet slap is geworden omdat de spierkracht van de voetheffers is aangedaan (een zogenaamde klapvoet), kan een spalk worden aangemeten die ervoor zorgt dat de voet niet naar beneden klapt tijdens het lopen, dit is een AFO (Ankle Foot Orthosis).

Aangepaste schoenen

Bij sommige zenuwbeschadigingen zijn aangepaste schoenen nodig. Zo kunt u bij een klapvoet het beste een platte schoen dragen met veel steun rond de enkels. Door een om de enkel sluitende schoen te dragen kan de enkel minder zwikken.

Pijnstillers

Dit kunnen orale geneesmiddelen zijn die u bij de drogist kunt kopen, of op recept van de arts kunt krijgen, zoals paracetamol, ibuprofen of Voltaren. Daarnaast kunnen pijnstillende crèmes worden voorgeschreven. Daarnaast worden er voor zenuwpijn ook vaak pijnstillende geneesmiddelen voorgeschreven die ook bij depressie en epilepsie worden gebruikt.

Bij oppervlakkig liggende neuromen worden soms lidocaïne pleisters of andere pijnstillende crèmes voorgeschreven. Hoewel deze middelen bij sommigen wel lijken te helpen, zijn ze meestal niet afdoende om alle pijnklachten te verhelpen bij patiënten met een actieve leefstijl. Het is tevens geen definitieve oplossing tegen de pijn.

Corticosteroïdeninjectie

Echogeleide injecties met bijnierschorshormoon (corticosteroïden) rond de pijnlijke plek van de zenuw kunnen de klachten verminderen, maar wanneer de zenuw dicht onder de huid ligt, kan door de injectie ook de bovenliggende huid dunner worden, waardoor andere behandelingen (operatief of conservatief) lastiger kunnen worden. Andere complicaties die kunnen optreden zijn verkleuring van de opperhuid, een infectie of verdere schade van de zenuw.

Zenuwblokkade

Er kunnen stoffen rond de zenuw worden ingespoten die de zenuw gedeeltelijk buiten werking stellen, zoals alcohol of fenol. Eerst zal uw arts met een echogeleide injectie een proefblokkade doen van de zenuw met een lokaal verdovingsmiddel. Het nadeel van deze middelen is dat het omringende weefsel beschadigd kan raken, waardoor het pijnstillend effect veel minder kan zijn.

Alternatieve middelen

In wetenschappelijke studies is aangetoond dat acupunctuur in sommige gevallen helpt tegen zenuwpijn.

Operatieve behandelmogelijkheden

Hieronder kunt u meer lezen over de operatieve behandelingen van zenuwpijn. Welke operatie voor u een gunstig effect kan hebben hangt af van de aard van uw klachten.

Herstellen doorgesneden zenuw

De neurochirurg of plastisch chirurg beoordeelt of de (gedeeltelijk) doorgesneden zenuw kan worden hersteld. Gevoelszenuwen in de voet worden over het algemeen niet hersteld. Indien een motorische zenuw met een belangrijke functie is doorgesneden, kan dit een reden zijn om te proberen de zenuw te herstellen. Hierbij is vaak een stukje donorzenuw nodig die tussen de zenuwuiteinden wordt gezet. Dit is het werk van een plastisch chirurg.

Zenuwtransplantatie

Soms is het mogelijk de beschadigde zenuw te vervangen door een stuk zenuw elders uit het lichaam. Dit soort operaties geeft maar in een beperkt aantal gevallen een goed resultaat, dit is vooral afhankelijk van de lengte van het beschadigde deel van de zenuw dat vervangen moet worden. Hoe langer de te transplanteren zenuw is, des te kleiner de kans op succes. Een zenuwtransplantatie is het werk van een plastisch chirurg of een neurochirurg. Het doel van deze operatie is dat de zenuw de spier weer kan aansturen, het gevoel komt over het algemeen niet terug na een dergelijke operatie. Bij het vervangen van een zenuw door een ander stukje zenuwweefsel kunnen veel verschillende complicaties ontstaan.

Losmaken zenuw

Wanneer een zenuw verkleefd is met de omgeving, kan de neurochirurg of plastisch chirurg proberen de verkleving op te heffen. Het lukt niet altijd om een blijvend goed resultaat te krijgen, omdat de zenuw na de operatie opnieuw verkleefd kan raken in het littekenweefsel.

Decompressie van de zenuw

Deze operatie wordt veelal gedaan door een neurochirurg of plastisch chirurg. Bij een decompressie wordt een zenuw vrij gelegd zodat deze niet meer bekneld is. Een decompressie kan helpen als de zenuw door een stukje bot of strakke band bekneld wordt. Deze decompressieoperaties leiden niet allemaal tot een goed resultaat. In een studie waarbij de een takje van de nervus peroneus profundus werd vrij gelegd was ongeveer 60% van de patiënten tevreden met het resultaat van de operatie. Bij 20% had de operatie wel verbetering gebracht en 20% was helemaal niet verbeterd. Het vervelende van dergelijke operaties is dat na de operatie er littekenweefsel gevormd kan worden wat opnieuw voor een beknelling kan zorgen. Daarnaast kunnen de klachten nog lang aanhouden na de operatie, genezing van zenuwen gaat uiterst traag.

Verwijderen van de beschadigde zenuw

Als een gevoelszenuw te veel beschadigd is om te kunnen herstellen, kan de beschadigde zenuw operatief worden verwijderd. Dit betekent wel dat er definitief een verminderd gevoel van een deel van de huid van de voet zal ontstaan. Als de aangedane zenuw naast gevoel ook een bewegingsfunctie heeft (een spier aanstuurt) is de beslissing om de zenuw te verwijderen lastiger te nemen.

Verleggen pezen in de voet

Wanneer door zenuwschade een klapvoet is ontstaan, kunnen soms spieren en pezen in het onderbeen die niet zijn verlamd omgeleid worden naar de spieren en pezen die zijn uitgevallen.

Mogelijke complicaties als gevolg van operatieve behandelingen

Complicaties hangen af van het type operatie. Bij veel operaties om zenuwschade te herstellen bestaat er kans dat de klachten terugkomen doordat er littekenweefsel kan ontstaan waardoor de zenuw opnieuw bekneld raakt.

Bij het deels verwijderen van een zenuw kunnen op het uiteinde van de zenuw die in het lichaam blijft opnieuw pijnklachten ontstaan. Dit is vergelijkbaar met fantoompijn. Fantoompijn is een pijnsensatie die beleefd wordt als afkomstig van een geamputeerd ledemaat. Het lichaam blijft pijnsignalen versturen terwijl de pijnlijke zenuw er niet meer is. Dit mechanisme begrijpen we nog niet helemaal.