Onverklaarde pijn
Wat is pijn die niet verklaard kan worden?
Pijn is een heel vervelende klacht, die je leven aardig op zijn kop kan zetten, zeker als die pijn al langer bestaat. Pijn kan een reden zijn om een dokter te bezoeken. Maar ook een dokter kan niet altijd een duidelijke oorzaak voor de pijn vinden.
Wanneer pijn al langere tijd bestaat, en er kan geen lichamelijke oorzaak worden gevonden voor de pijn, wordt dit ook wel onverklaarde chronische pijn of Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) genoemd. ‘Somatisch’ betekent: met betrekking tot het lichaam; een somatisch onvoldoende verklaarde klacht betekent dus dat er geen lichamelijke oorzaak gevonden is die de pijn voldoende verklaart.
Dit artikel gaat over onvoldoende verklaarde klachten aan voet en enkel. In de allermeeste gevallen zijn dit pijnklachten.
Onverklaard of onvoldoende verklaard
Er zijn twee soorten SOLK-patiënten. Bij de eerste groep wordt helemaal geen lichamelijke oorzaak gevonden voor de klachten. Een voorbeeld hiervan zijn de gewrichtsklachten bij fybromyalgie.
Bij de tweede groep wordt wel een lichamelijke oorzaak gevonden, maar de klachten zijn heftiger of duren langer dan normaliter het geval is. Bijvoorbeeld wanneer iemand maanden met krukken blijft lopen na een verstuikte enkel. Er is dan geen goede verklaring te vinden waarom iemand zo lang of zoveel klachten heeft. Ook deze klachten noemen artsen SOLK. Daarom staat in de definitie van SOLK niet ‘somatisch onverklaarde...', maar ‘somatisch onvoldoende verklaarde...'.
Onverklaarde pijn is geen aanstellerij!
Dat er geen medische verklaring wordt gevonden voor de chronische pijnklachten, betekent niet dat de pijn ‘tussen de oren zit’. Onverklaarde pijn is wel degelijk echte pijn. Dankzij uitgebreid onderzoek bij chronische pijnpatiënten door onder andere Marco Loggia (Harvard Medical School) kan pijn zelfs worden ‘gezien’ op hersenscans. Als pijn lang bestaat kunnen de gevoelszenuwen extra gevoelig worden. Er worden steeds meer pijnprikkels naar de hersenen gestuurd. De ervaren pijn wordt hierdoor heviger en duurt langer. Gewone aanraking of een gewone beweging kan al pijn gaan doen. Onverklaarde chronische pijn is een echte pijn en dus heen aanstellerij.
Pijn is zichtbaar in de hersenen. Links: hersenscan van chronische pijnpatiënt, de rode kleur midden in de hersenen laat de pijn zien, rechts: hersenscan van normale hersenactiviteit.
Onvoldoende verklaarde chronische pijn
Pijn die langer dan drie maanden bestaat, wordt chronisch genoemd. Bij sommige mensen bestaat de pijn al jaren. Onvoldoende verklaarde chronische pijn kan, net als chronische pijn waarvan de oorzaak wel bekend is, in sommige periodes veel erger zijn dan in andere periodes.
Hoe vaak komt SOLK voor?
Bijna 30 tot 50% van de klachten waarvoor mensen naar de dokter gaan, kan medisch niet voldoende verklaard worden. Dit geldt zowel in de huisartsenpraktijk als bij de medisch specialist. Gelukkig gaan de meeste van deze klachten binnen een paar weken vanzelf weer over. Volgens recente schattingen is er een half miljoen mensen in Nederland met een ernstiger vorm van SOLK.
Wat is het beloop
Hoe SOLK zich ontwikkelt verschilt erg per persoon, bij een aanzienlijk deel van de mensen verdwijnen de klachten na verloop van tijd weer. Bij 10-30% verergeren de klachten. Naar schatting houdt 20 tot 30% van de patiënten met SOLK langdurig last van deze klachten.
In dit hoofdstuk
Oorzaken van onverklaarde pijn
Pijn heeft een functie: het waarschuwt ons lichaam dat er schade is of schade dreigt te ontstaan. Acute pijn is vaak een teken dat er sprake is van een weefselbeschadiging, bijvoorbeeld een botbreuk of een verstuiking.
Klachten van onverklaarde pijn
SOLK-patiënten lijden vaak erg onder hun klachten. Ze voelen zich ongezond en vaak ongerust, hebben een verminderde kwaliteit van leven, ervaren belemmeringen in dagelijks functioneren en hebben een hoog werkverzuim.
Diagnose van onverklaarde pijn
De diagnose SOLK wordt gesteld bij lichamelijke (pijn)klachten die langer dan enkele weken duren en waarvoor ondanks adequaat medisch onderzoek geen ziekteoorzaak wordt gevonden die de klacht voldoende verklaart.
Behandelmogelijkheden van onverklaarde pijn
De behandeling van onvoldoende verklaarde pijnklachten is afhankelijk van de ernst van de klachten. Helaas zijn er geen geneesmiddelen die de ‘oorzaak’ van de pijn kunnen wegnemen.
