Verdikking op de wreef (tarsal boss)
Wat is een verdikking op de wreef?
De officiële benaming van een onderhuidse harde bult op de wreef is ‘tarsal boss’. Het is een harde zwelling boven op de voetrug. Er kunnen op die plaats kunnen verschillende soorten knobbels ontstaan. De bult op de wreef kan veroorzaakt worden door een uitstekend stukje bot of kraakbeen, of door een ganglion of cyste.
Een cyste is een omkapselde holte gevuld met geleiachtig vocht. Dit vocht komt uit een gewricht of een peeskoker. Het verschil tussen bot of cyste is meestal niet goed te voelen, het voelt allebei hard aan. De goedaardige bobbel zit op een plek waar de schoen op drukt en doet daarom vooral vaak pijn bij het dragen schoenen.
Dit is een goedaardige bobbel op de wreef
Over deze voetklacht
Hoe ontstaat een verdikking op de wreef?
Als er een stukje bot of kraakbeen dat uitsteekt, kan dit zijn ontstaan door (beginnende) slijtage van één (of meerdere gewrichtjes)op de voetwreef. Die uitstekende stukjes bot worden ook wel osteofyten (botsporen) genoemd. De slijtage kan ontstaan door aanleg en leeftijd, maar ook door beschadiging van het kraakbeen in de middenvoet, bijvoorbeeld door een letsel. Als er bijvoorbeeld een zwaar voorwerp op uw voet is gevallen of iets zwaars over uw voet is heengereden. Het lichaam probeert het kraakbeen te herstellen, en vormt daarbij botsporen. Tussen het bot en huid ligt een slijmbeurs. Deze slijmbeurs kan geïrriteerd raken door het botspoor, zo kan een slijmbeursonsteking ontstaan.
Bij een hol-of platvoet kan zich ook een bult op de wreef ontwikkelen. Door de voetvorm bij een platvoet ontstaat er veel belasting op het gewrichtje, die daardoor wat vervormd en een bult op de wreef veroorzaakt. Bij een holvoet is de wreef altijd al extra hoog.
Soms is de knobbel op de wreef aangeboren. Als de voetbeentjes vanaf de geboorte vergroeid zijn (coalitio), of er zich een aangeboren extra botje in de voet (accessoir botje) op de wreef bevindt.
Als de verdikking constant even groot blijft, is het waarschijnlijk een botje of stukje kraakbeen dat uitsteekt. Daarentegen, als de bult op de wreef de ene keer groter is dan de andere keer, betekent dit dat de bult ontstaat door vloeistof, vaak een gewrichtscyste of een slijmbeursontsteking. Dan wordt meestal de bult groter na inspanning of het dragen van nauwe schoenen (meer druk en wrijving). Er bevindt zich dan meer vloeistof in de cyste. Na rust de bult is weer kleiner (de vloeistof is dan geleidelijk opgenomen door het lichaam).
Welke klachten geeft een verdikking op de wreef?
Meestal ervaart u als enige klachten onderhuidse pijnlijke zwelling op de voetrug. De bobbel bevindt zich over het algemeen midden op de wreef, ongeveer in het midden tussen het enkelgewricht en het grote teen gewricht, dus precies de plek waar een dichte schoen tegen aandrukt. Als de bult op de wreef ontstaan is door slijtage van het gewricht, kan de bult ook zonder schoen pijn gaan doen. Daarnaast kan er een brandende, stekende pijn ontstaan die uitstraalt naar de grote teen, doordat de bult tegen een klein zenuwtakje (de nervus peroneus profundus) aan kan drukken.
Hoe herkent uw specialist een verdikking op de wreef?
Alhoewel de onderhuidse knobbel op de voetrug voor iedereen goed te zien is, is de oorzaak van de bult dat natuurlijk niet.
Lichamelijk onderzoek
Met lichamelijk onderzoek kan de arts de beweeglijkheid van de voet bepalen. Als er een instabiliteit in het aangedane gewrichtje bestaat, kan een ervaren specialist dit voelen. Soms is ook het verschil in hardheid tussen een bult door botsporen en een bult door een gewrichtscyste te voelen.
Röntgenonderzoek
Door middel van een röntgenfoto kan worden onderzocht of er sprake is van een uitstekend stukje bot of een extra botje. Soms kan met een röntgenfoto ook slijtage van een gewricht worden gezien.
Op deze röntgenfoto is een botuitsteeksel te zien op de wreef
Echo-onderzoek
Door middel van een echo-onderzoek kan de onderhuidse bobbel op de wreef verder worden onderzocht. Met de echo kunnen zowel het bot als de weke delen erom heen in beeld worden gebracht. Daarnaast kan worden beoordeeld of de langslopende zenuw en/of strekpees van de grote teen geïrriteerd zijn.
Welke behandelingen zijn er voor een bult op de wreef?
In veel gevallen kan de verdikking op de wreef zonder operatie behandeld worden. Hieronder vindt u een overzicht van de operatieve en niet-operatieve behandelingen voor de bobbel op de wreef.
Behandelingen zonder operatie
Met de conservatieve (=niet-operatieve) behandeling wordt getracht om zoveel mogelijk druk van de bult af te halen. Als de schoen niet meer zoveel tegen de bult aan drukt kan de pijn afnemen. Dit vergt vaak wat aanpassingen aan de schoenen. Injecties worden niet geadviseerd, omdat deze injecties over het algemeen corticosteroïden bevatten, die de huid ter plaatse dunner kunnen maken. Dit kan een negatief effect hebben op de klachten.
Kies onderstaand een niet-operatieve behandeling voor een bobbel op de wreef:
Vilttechniek
Door middel van zelfklevend ring van vilt die aan de binnenkant op de tong van de schoen geplakt wordt, kan de verdikking op de voet ontlast worden. Op die manier kan veel druk van de bult worden weggenomen. Helaas zijn niet alle schoenen geschikt hiervoor. Sportschoenen hebben over het algemeen een zachte schoen tong en zijn daardoor vaak comfortabel te dragen.
Vetertechniek
Om de druk op de bult op de wreef te verminderen, kunt u ook de schoen op een andere manier gaan veteren. U kunt de veters om de bult heen rijgen waar de druk op de wreef anders verdeeld wordt. Wat het lekkerst zit voor u persoonlijk, kunt u het beste zelf uitproberen. U kunt natuurlijk ook uw register podoloog of podotherapeut om advies vragen.
Voorbeeld van veter rijgen om een bult heen.
Steunzolen
Indien er naast de bult op de wreef ook sprake is van een holvoet en/of slijtage van de gewrichtjes bij de bult op de wreef (artrose), kan een steunzool mogelijk de klachten verbeteren. In een enkel geval kan de steunzool de stand van de voet zodanig verbeteren dat lopen met schoenen minder pijnlijk wordt.
Het nadeel van een steunzool is dat deze ruimte inneemt in een schoen, hierdoor kan de schoen dus juist meer gaan knellen. Er moet dus altijd voldoende ruimte zijn in de schoen om dit probleem te voorkomen.
Steunzool voor verbeteren van de stand van de voet.
Fysiotherapie
Als u pijn hebt aan uw voet, kunt u bewust of onbewust anders gaan lopen. U gaat dan als het ware ‘om de pijn heen lopen’. Dit kan effect hebben op uw hele lichaam zoals: knieën, heupen, rug en nek. Een fysiotherapeut loopt met u uw gehele ‘bewegingsketen na en beoordeelt of een behandeling zinvol is.
De operatieve behandeling voor bult op de wreef
Helaas zal het in sommige gevallen toch het nodig zijn om de bult op de voetrug operatief te verwijderen. In speciale gevallen zal bovendien het onderliggende versleten of instabiele gewricht vast gezet moeten worden. Lees hieronder leest u meer over de operatieve behandelingen van een verdikking op de wreef.
- Verwijderen van het uitstekende bot of kraakbeen
- Vastzetten van gewricht
- Hersteltijden na operatie
- Complicaties
Verwijderen van het uitstekende bot of kraakbeen
Dit lijkt een vrij simpele operatie met een relatief snelle revalidatie. Het onderliggende probleem, die echte oorzaak waardoor de bult zich had ontwikkeld, wordt daarmee echter niet wordt weggenomen. Hierdoor groeit de bult vaak weer in de loop van de jaren. Die bult groeit soms zelfs vrij snel weer aan: bij 1 op de 10 geopereerde patiënten, komt de bult binnen twee jaar weer terug.
Als er voor de operatie sprake is van zenuwprikkeling door de bult, blijven die klachten in de helft van de gevallen na de operatie ook nog bestaat. Daarnaast is er een groep mensen die voor de operatie nog geen zenuwklachten hadden, maar na de operatie wel. Dat komt doordat het littekenweefsel van de operatie zich vlak bij het verloop van de n. peroneus profundus bevindt.
Vastzetten van gewricht
Indien er sprake is van ernstige en/of pijnlijke slijtage van het gewricht waar de bult zich bevindt, kan dit gewricht operatief worden vastgezet. Als de botten goed aan elkaar groeien na de operatie, zal de bult niet meer terugkomen omdat de oorzaak dan is weggenomen. Daarnaast zal het vastgezette gewricht ook geen pijn meer kunnen doen. Een dergelijke operatie heeft wel een veel langere revalidatietijd waaronder meestal 8 weken gips. Helaas kunnen er na deze operatie ook vervelende complicaties ontstaan. Het gewrichtje wil soms niet goed vastgroeien, waardoor het pijnlijk en dik blijft. Soms veroorzaakt deze operatie ook klachten elders in de voet doordat de voetfunctie er iets door verandert. Lees meer over het vastzetten de gewrichten in de middenvoet.
De linker röntgenfoto is de situatie voor de operatie, de rechter röntgenfoto de situatie na het vastzetten van een gewricht in de middenvoet.
Hersteltijden na operatie
Onderstaand schema is een indicatie van de hersteltijden na een operatieve behandeling van een verdikking op de wreef. De hersteltijden kunnen erg verschillen per persoon en zijn afhankelijk van hoe erg de afwijking was, het type operatie, uw leeftijd, gewicht, wel of niet roken en uw activiteiten.
| Verblijf in de kliniek | |
|---|---|
| In de meeste gevallen | Dagbehandeling |
| Rust en hoog houden van de voet | |
| In de meeste gevallen | 14 dagen |
| Gipsverband | |
| Verwijderen | 2 weken |
| Vastzetten gewrichtjes | 8 weken (waarvan 4 weken onbelast) |
| Hechtingen verwijderen | |
| In de meeste gevallen | Geen, zelf oplosbare hechtingen |
| Fysiotherapie | |
| Nee | |
| Krukken | |
| Verwijderen botrichel | 1 a 3 weken, direct belast lopen op geleide van de pijn |
| Vastzetten | 4 weken onbelast, daarna op geleide van de pijn |
| Ziekteverlof werk | |
| Verwijderen botrichel | |
| Zittend werk | 1 - 2 weken gemiddeld |
| Staand werk | 2 - 3 weken gemiddeld |
| Vastzetten gewrichtjes | |
| Zittend werk | 3 - 4 weken gemiddeld |
| Staand werk | 8 - 10 weken gemiddeld |
| Zwelling van de teen/voet | |
| Verwijderen botrichel | 4 weken gemiddeld |
| Vastzetten gewrichtjes | 3 - 4 weken gemiddeld |
| Schoeisel na verwijderen botrichel | |
| Platte revalidatieschoen | Vanaf dag 1 |
| Wijde schoen | Ongeveer tot 3 weken na de operatie |
| Normale schoen | Zodra deze weer past |
| Schoeisel na vastzetten gewrichtjes | |
| Platte revalidatieschoen | Niet van toepassing |
| Wijde schoen | 8 weken na de operatie |
| Normale schoen | 4 - 5 maanden gemiddeld |
| Resultaat van de operatie | |
| Verwijderen botrichel | |
| Goed | 2 maanden na de operatie |
| Beter | 4 maanden na de operatie |
| Best | 6 maanden na de operatie |
| Vastzetten gewrichtjes | |
| Goed | 6 maanden na de operatie |
| Beter | 8 maanden na de operatie |
| Best | 12 maanden na de operatie |
Complicaties
Complicaties kunnen helaas bij iedere operatie voorkomen, hoezeer de specialist dit ook probeert te vermijden. Hieronder volgt een lijstje van de meest voorkomende complicaties, zoals die in de literatuur worden beschreven:
- Vertraagde wondgenezing en wondinfectie.
- Pijnlijk litteken, doof gevoel of prikkeling door letsel van een gevoelszenuw op de voetrug.
- Trombose. Bij trombose ontstaat er een bloedpropje in het bloed. Deze kan in een kleiner bloedvat vast komen te zitten en het bloedvat afsluiten. Het bloed kan niet meer goed stromen en het lichaamsdeel (bijvoorbeeld het been) wordt dik en pijnlijk.
- Trombose kan ernstige gevolgen hebben wanneer het bloedpropje in de longen, het hart of de hersenen vast komt te zitten. Een deel van deze organen krijgt dan geen zuurstof en kan ernstig beschadigen.*
- Vertraagde botgenezing of de botten groeien niet goed aan elkaar (non-union) indien het gewricht wordt vastgezet.*
* Betekent dat deze kans veel vaker voorkomt bij rokers.
